ENOTHTA 14. Πάσχα
H ημέρα της Λαμπρής
Ανάσταση
Μαριάμ
Έθιμα του Πάσχα – Μερικά από τα έθιμα της Mεγάλης Πέμπτης
_______________
_______________
Σήμερον κρεμάται επί ξύλου
Πέτρος Γαϊτάνος
_______________
_______________
ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΜΠΤΗ
Την Μεγάλη Πέμπτη έχουμε την κορύφωση του Θείου Δράματος με την σταύρωση του Ιησού στον Γολγοθά.
Το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης τελείται ο εσπερινός της Μεγάλης Παρασκευής μαζί με τη Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου.
Στον Εσπερινό της ημέρας έχουμε τη Σταύρωση του Θεανθρώπου και διαβάζονται τα 12 Ευαγγέλια που περιγράφουν τα Άγια Πάθη, ενώ ανάμεσα στο 5ο και 6ο ψάλλεται το αντίφωνο «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου…» και ο Εσταυρωμένος λιτανεύεται από τους ιερείς.
Το βράδυ τελείται ο όρθρος της Μεγάλης Παρασκευής. Σε αυτόν αναπαριστάται το Θείο Δράμα της Σταύρωσης
Όλο το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης, παραμένουν στις εκκλησίες κυρίως γυναίκες και ψάλλουν ύμνους για το Χριστό, ενώ στολίζεται ο επιτάφιος.
_______________
_______________
Aι γενεαί πάσαι
Αι γενεαί πάσαι,
ύμνον τη ταφή σου
προσφέρουσι, Χριστέ μου.
Καθελών του ξύλου
ο Αριμαθαίας
εν τάφω σε κηδεύει.
Μυροφόροι ήλθον
μύρα σοι, Χριστέ μου,
κομίζουσαι προφρόνως.
Ους έθρεψε το μάννα,
εκίνησαν την πτέρναν
κατά του ευεργέτου.
Ω της παραφροσύνης
και της χριστοκτονίας
της των προφητοκτόνων!
Ως άφρων υπηρέτης
προδέδωκεν ο μύστης
την άβυσσον σοφίας.
Ω γλυκύ μου έαρ,
γλυκύτατόν μου τέκνον,
που έδυ σου το κάλλος;
Πεπλάνηται ο πλάνος,
ο πλανηθείς λυτρούται
σοφία ση, Θεέ μου.
Φρίττουσιν οι νόες
την ξένην και φρικτήν σου
ταφήν του πάντων κτίστου.
Έρραναν τον τάφον
οι μυροφόροι μύρα
λίαν πρωί ελθούσαι.
Ειρήνην Εκκλησία,
λαώ σου σωτηρίαν
δώρησαι ση εγέρσει.
Αι γενεαί νυν πάσαι,
ύμνον τη ταφή σου
προσφέρουσι, Χριστέ μου.
_______________
ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
Η Μεγάλη Παρασκευή είναι η πένθιμη ημέρα της χριστιανοσύνης, λόγω της σταύρωσης του Χριστού
Την κορύφωση του Θείου Δράματος βιώνουν εκατομμύρια Ορθοδόξων χριστιανών ανά τον κόσμο. Ο Ιησούς Χριστός οδηγείται στο σταυρό. Οι πιστοί θρηνούν. Ο Χριστός αποκαθηλώνεται και τοποθετείται στον Επιτάφιο.
Όλη την ημέρα οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα σε όλη την Ελλάδα και παραδοσιακά απαγορεύεται πάσα εργασία.
Το πρωί γίνεται ο στολισμός του Επιταφίου. Αρχικά ψάλλονται οι Μεγάλες Ώρες, που περιέχουν ψαλμούς, τροπάρια, Αποστόλους, Ευαγγέλια και Ευχές. Στη συνέχεια ψάλλεται ο Εσπερινός της Μεγάλης Παρασκευής και γίνεται η Αποκαθήλωση του Εσταυρωμένου. Ακολούθως, τοποθετείται στο Ιερό Κουβούκλιο ένα ύφασμα πάνω στο οποίο έχει κεντηθεί ή ζωγραφιστεί ο Κύριος. Το ύφασμα αυτό λέγεται Επιτάφιο.
Το απόγευμα θα ψαλεί σε όλες τις εκκλησίες ο όρθρος του Μεγάλου Σαββάτου. Η εκκλησία έχει αποδώσει σε ύμνους εξαιρετικής αισθητικής την ταφή του Χριστού και τον θρήνο της Παναγίας.
Κατά τη διάρκεια της ακολουθίας ψάλλονται σε τρεις στάσεις (μέρη) τα λεγόμενα Εγκώμια, μικρά τροπάρια πολύ αγαπητά στο λαό, αγνώστου ποιητή. Τα πιο γνωστά:
«Η ζωή εν τάφω…»
«Άξιον εστί μεγαλύνειν…»
«Αι γενεαί πάσαι…»
«Ω γλυκύ μου Έαρ…»
Στη συνέχεια γίνεται η Περιφορά του Επιταφίου, εκτός του ναού και στα όρια της Ενορίας.
_______________
Πάσχα στη Ζάκυνθο
Το Πάσχα στη Ζάκυνθο είναι μοναδικό. Οι ύμνοι ψάλλονται κατά την ιδιόμορφη Ζακυνθινή εκκλησιαστική μουσική και αντί για κεντητό επιτάφιο χρησιμοποιείται ο Αμνός
_______________
Το Μοιρολόγι της Παναγίας
Πολύτιμη κληρονομιά το "μοιρολόι της Παναγιάς" μεταδίδεται αιώνες τώρα από γενιά σε γενιά.
Με την ίδια ευλάβεια κάθε χρόνο τη νύχτα της Μεγάλης Πέμπτης ο χορός των γυναικών φτιάχνει έναν κύκλο με κέντρο τον Εσταυρωμένο Κύριό μας και η πρεσβύτερη στην ηλικία, αφού κάνει το σταυρό της αρχίζει πρώτη το μοιρολόι:
"Τώρα είν' άγια Σαρακοστή τωρα ειν' άγιες μέρες ".
Οι υπόλοιπες γυναίκες όλες μαζί ξαναλένε τον πρώτο στίχο, λυπητερά, κλαψιάρικα όπως είναι και ο ήχος του μοιρολογιού. Μονοφωνία που μας έρχεται από τα βάθη της καρδιάς και από τα βάθη των αιώνων. Καμία παραφωνία όλες γνώστριες του ρυθμού και της κίνησης χωρίς ποτέ να έχουν κάνει δοκιμή, γιατί όλες τις εμπνέει η ίδια πίστη και αγάπη προς το Εσταυρωμένο Λυτρωτή μας.
Ο λαϊκός θρήνος της Μεγάλης Παρασκευής "Σήμερα μαύρος ουρανός, σήμερα μαύρη μέρα", με τη μουσική εκδοχή της Θράκης, από τον Χρόνη Αηδονίδη και τη Νεκταρία Καραντζή.
Εκπομπή: "Έχει γούστο" με την Μπήλιω Τσουκαλά
Μ. Τρίτη 2010
Ο θρήνος της Παναγίας ή αλλιώς το Μοιρολόι της Μ. Πέμπτης στην Αρχίπολη της Ρόδου τη Μ. Πέμπτη στις 25-04-2008. Τραγουδούν γυναίκες απ’το χωριό, αυτές που ακόμα και σήμερα κρατούν την παράδοση μας και την φυλάνε ως κόρη οφθαλμού, δείχνοντάς μας πως οι Ύμνοι της Λατρείας έχουν περάσει στην παράδοση.